Referensi Aksara Jawa

Bentuk aksara Jawa baku dimaksudkan dapat dijadikan referensi / acuan / dudutan untuk keperluan menulis dan membaca aksara Jawa. Pada saat sekarang sudah jarang dijumpai bahan rujukan untuk keperluan penulisan Carakan / Aksara Jawa, dari penerbitan buku yang ada, diantaranya pada buku Pelajaran Bahasa Jawa (Muatan Lokal) untuk para siswa di daerah Jawa Tengah, Jawa Timur dan Daerah Istimewa Yogyakarta pada umumnya di bagian bab mengenai aksara Jawa hanya dibuat dengan tulisan tangan sehingga tidak ada bentuk baku. Dengan komputerisasi Carakan, maka kesulitan menulis Carakan sesuai dengan bentuk baku dapat diatasi. Dalam Referensi Aksara Jawa, disampaikan wangun aksara Jawa, antara lain :

Nglêgêna + Wulu

Nglêgêna + Wulu + Layar

Nglêgêna + Suku

Nglêgêna + Suku + Cêcak

Nglêgêna + Suku + Layar

Nglêgêna + Talíng

Nglêgêna + Talíng + Cêcak

Nglêgêna + Talíng + Layar

Nglêgêna + Talíngtarúng

Nglêgênå + Pêpêt

Nglêgênå + Pêpêt + Cêcak

Nglêgênå + Pêpêt + Layar

Nglêgênå + Cêcak

Nglêgênå + Layar

Nglêgênå + Talíngtarúng + Cêcak

Nglêgênå + Talíngtarúng + Layar

Tari Jawa

 

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Langsung menyang: pandhu arah, golèk

Dewi Sinta, sendratari Ramayana, Wayang Wong ing Prambanan.

Tari Bedhaya Ketawang

Seni Tari Jawa kuwi awujud seni tari kang adi luhung, sakral lan relijius. Tari Jawa akèh jinisé,ing antarané Srimpi, Bedhaya, Gambyong, Wireng, Prawirayuda, Wayang-Purwa Mahabarata-Ramayana. Khusus ing Mangkunegaran disebut Tari Langendriyan, kang njupuk saka crita Damarwulan.
Tari kang kawentar ing Kraton Solo antara liya Bedhaya Ketawang lan Srimpi. Miturut kitab Wredhapradhangga kang dianggep pangripta tari Bedhaya Ketawang kuwi panjenengané Sultan Agung (1613-1645) raja kapisan krajan Mataram. Tari Bedhoyo Ketawang ora mung ditampilaké nalika jumenengan nata anyarananging uga saben taun sepisan ing dina jumenengan utawa Tingalan Dalem Jumenengan.

Jenis Tari Bedhaya

• Bedhaya Ketawang suwéné (durasi) tarian 130 menit
• Bedhaya Pangkur suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Duradasih suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Mangunkarya suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Sinom suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Endhol-endhol suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Gandrungmanis suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Kabor suwéné (durasi) tarian 60 menit
• Bedhaya Tejanata suwéné (durasi) tarian 60 menit

Bedhaya Ketawang

Kaistiméwan Tari Bedhaya Ketawang:

• Pilihan dina latihan lan penampilan saben Selasa Kliwon (Anggara Kasih).
• Lakuné para penari nalika metu lan mlebu menyang Dalem Ageng tansah ngiteri Sinuhun kanthi arah manengen.
• Sandhangan para penari lan gendhing / tembang kudu manut paugeran kang ana

Sandhangan penari

• Dodot banguntulak.
• Lapisan ngisor nganggo cindhé kembang, awarna ungu, lengkap nganggo pendhing bermata lan bunta.
• Riasan pasuryan kaya riasan temanten putri.
• Sanggul bokor mengkureb lengkap kanthi perhiasan-perhiasané, kang dumadi saka: centhung, garudha mungkur, sisir jeram saajar, cundhuk mentul lan ngango tiba dhadha (untaian rangkaian kembang kang digantungaké ing dada bagian tengen).

Tembang lan Gamelan

• Tembang kang dialunaké para swarawati nggambaraké rayuan kang bisa nuwuhaké rasa birahi.
• Gamelan kang dipigunakaké arupa gemelan laras pelog, tanpa keprak

Rakitan penari

• Rakitan tari lan jeneng paragané béda-béda. Ing larikan ngarep para penari lungguh lan njogèd kanthi urutan kaya mangkéné:
  • Batak
  • Endhel ajeg
  • Endhel weton
  • Apit ngarep
  • Apit mburi
  • Apit meneg
  • Gulu
  • Dhada
  • Boncit

Jroning mbeksa mesthi waé urutané ora tetep nanging owah-owah miturut adegané, nanging ana ing panutup tari banjur lungguh manèh jèjèr telu-telu. Sawisé kuwi iring-iringan mlebu menyang Dalem Ageng, uga kanthi ngiteri sakiwané Sinuhun.

Srimpi

Saliyanén tarian kang sakral mau Kraton Kasunanan/Pakubuwono uga nyiptakaké tarian liya kayata Tari Srimpi, yaiku tarian kang nggambaraké perang tanding loro satria.

Jinis Tari Srimpi

Tari serimpi kanggo mangayubagya pèngetan dina wiyosan Pakubuwoono X (Foto kolèksi Troopenmuseum)

• Srimpi padelori
• Andong-andong
• Arjuno Mangsah
• Dhempel Sangopati
• Elo-elo
• Dempel
• Gambir sawit
• Muncar
• Gandokusuma
• Srimpi lobong

Tari Jawa Modhèrn

• Tari Golèk
• Tari Bondhan
• Tari Kelana Topeng
• Tari Gambiranom
• Tari Gagrag anyar

Mitoni

 

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Langsung menyang: pandhu arah, golèk

Mitoni iku asalé saka tembung pitu (7). Upacara adat iki diselenggarakaké wektu calon ibu nggarbini utawa meteng 7 sasi, tujuane kanggo keslametan calon bayi lan ibuné utawa kanggo sing sifaté tolak bala. Ing dhaérah tinentu, upacara iki uga diarani tingkeban.

Makna

Jabang bayi umur 7 sasi iku wis nduwé raga sing sampurna. Dadi miturut pengertian wong Jawa, wêtêngan umur 7 sasi iki proses penciptaan menungsa iku wis nyata lan sempurna neng sasi kaping 7 iki utawa Sapta Kawasa Jati.Rangkaian acara kanggo upacara mitoni iki luwih akeh tinimbang upacara ngupati, urut-urutane yaiku siraman, nglebo'ake endhog pitik kampung neng jero kain calon ibu dening calon bapak, salin rasukan, brojolan (nglebo'ake kelapa gading enom), memutus lawe utawa lilitan benang (janur), mecahake wajan lan gayung, nyolong endhog lan terakhir kendhuren. Acara siraman mung diselenggara'ake kanggo mitoni anak pertama.Miturut adat Jawa mitoni iku kudhu diselenggara'ake neng dina sing bener-bener apik yaiku dina Senen awan nganti mbengi utawa uga dina Jemuah awan nganti mbengi.

Rangkeyan acara

Rangkaian acara kanggo upacara mitoni iki luwih akèh tinimbang upacara ngupati, urut-urutané yaiku siraman, nglebokaké endhog pitik kampung ing jero kain calon ibu dening calon bapak, salin rasukan, brojolan (nglebokaké cengkir klapa gadling), medhot lawé utawa lilitan benang (janur), mecahaké wajan lan gayung, nyolong endhog lan pungkasan kendhurèn.
Acara siraman mung diselenggarakaké kanggo mitoni anak pisanan.

Siraman wektu upacara mitoni

Wektu

Miturut adat Jawa mitoni iku kudu diselenggarakaké ing dina sing bener-bener apik yaiku dina Senèn awan nganti mbengi utawa uga dina Jemuwah awan nganti mbengi.

Gamelan Jawa

 

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Langsung menyang: pandhu arah, golèk

Piranti gamelan Jawa

Gamelan Jawa iku salah siji jinis utawa corak gamelan sing urip ing Jawa Tengah (uga Yogyakarta) lan sebageyan Jawa Wetan. Musik gamelan Jawa iki beda karo musik gamelan saka dhaerah liya, yen musik gamelan Jawa umume nduwe nada luwih lembut lan nganggo tempo luwih lambat, beda karo musik gamelan Bali sing tempone luwih cepet uga gamelan Sundha sing musike mendayu-dayu lan didominasi swara suling.

Bab lan Paragraf

Notasi

Gamelan laras sléndro Si Ketuyung, Keraton Kasepuhan, Cirebon

Gamelan Jawa iku nduwe nada-nada pentatonis, Sak prangkat gamelan kumplit iku nduwe 2 laras yaiku:

• Gamelan Sléndro
• Gamelan Pélog

Aturan

Gamelan Jawa nduwe aturan-aturan sing wis pakem antarane ketata saka pirang-pirang puteran lan pathet utawa jero cethèking swara, uga ana aturan sampak utawa cepet-rendheté laku sing wis pakem, uga ana batesan-batesan gongan lan melodine wis diatur neng bageyan-bageyan sing masing-masing ketata saka 4 nada.
Masing-masing piranti nduwe fungsi dhewe-dhewe, sing nuntun swara yaiku rebab, sing nuntun sampak diarani kendhang. Arane pemain sing nabuh gamelan iku penayagan utawa nayaga, sing nembang, arané pesinden utawa wira-swara/swarawati.

Jinis

• Kodokngorek
• Munggang
• Gamelan sekaten
• Gamelan klasik
• Gamelan gadhon
• Gamelan siteran
• Gamelan Mangkunegaran
• Gamelan Pakualaman
• Gamelan Surakarta
• Gamelan Yogyakarta
• Gamelan Banyumasan

Uga pirsani

• Piranti gamelan Jawa
• Gongan
• Balungan
• Panerusan